In haar huiselijk ingerichte werkkamer van haar advocatenkantoor aan een Amsterdamse gracht heeft de lach van Adèle van der Plas soms een bittere ondertoon.
“Het bestaat gewoon niet zoals Ivo Opstelten de affaire rond oud secretaris-generaal Joris Demmink bagatelliseert”, vindt de advocate. “Het gaat om het rechtsgehalte in onze rechtsstaat. Vertrouwen in de democratie is een serieuze zaak. En wat doet Opstelten, onze minister van Veiligheid en Justitie? Hij zegt: ‘Het was niks, het is niks en het wordt niks’. Wat hij uitbraakt is een belediging voor de gemiddelde Nederlandse burger. Ik hoop dat het parlement zijn reactie niet zomaar laat passeren. Maar uitsluiten doe ik dat ook niet. Op een paar uitzonderingen na laten parlementariërs zich niet horen in deze affaire.”
Adèle van der Plas is de raadsvrouw van de in 2002 door het gerechtshof in Den Bosch tot levenslange gevangenisstraf veroordeelde Hüseyin Baybasin. Hij was mede-oprichter van het in Nederland opgerichte Koerdische Parlement in ballingschap. Volgens de rechter was hij bovenal spil in internationale heroïnetransporten en betrokken bij moorden en gijzelingen.
Zelf beweert de PKK’er dat hij als zakenman slachtoffer is van een complot tussen Turkse Nederlandse overheid. Een belangrijke rol hierin zou zijn weggelegd voor Joris Demmink, die van 2002 tot aan zijn pensionering eind 2012 de hoogste ambtenaar was op het departement van Veiligheid en Justitie. Hij wordt, zoals de afgelopen weken nog bleek tijdens een serie getuigenverhoren in de rechtbank in Utrecht, in verband gebracht met ontucht met minderjarige jongens. Hoe dit zij, enig bewijs hiervoor is er na al die jaren (nog) niet.
Zonder resultaat deed Baybasin in 2007 vanuit de gevangenis aangifte tegen topambtenaar Demmink wegens het beïnvloeden van zijn strafzaak en seks tijdens een dienstreis met twee, toen minderjarige Turkse jongens. Demmink zou eerder het in Nederland gehouden strafproces tegen Baybasin onder druk van Turkije hebben beïnvloed om de aangeklaagde PKK’er tot levenslang veroordeeld te krijgen. De Turken zouden de secretaris-generaal hebben kunnen chanteren door te dreigen met het openbaar maken van zijn veronderstelde seksuele escapades met jongens tijdens dienstreizen naar hun land, in de tweede helft van de jaren negentig.
Adèle van der Plas zegt dat zij slechts één hoofddoel nastreeft: herziening van het vonnis van Hüseyin Baybasin (57). Zij is er van overtuigd dat ieder gedegen onderzoek tot dit resultaat leidt. “Ik verwachtte destijds vrijspraak voor mijn cliënt maar hij kreeg levenslang”, raakt zij opnieuw boos. “Die uitspraak trof mij letterlijk met fysieke pijn in de hartstreek. Niet eerder had ik zoiets meegemaakt. Dit kan toch niet in ons land, was mijn eerste gedachte. Vanaf dat moment zijn we keihard verder gegaan, tot op regeringsniveau in Turkije. Hoewel we nog steeds moeten afwachten, hebben deze contacten ons geholpen. Zo kwam we bij meneer Demmink uit.”
“In Nederland zijn we tegen muren opgelopen”, vertelt de raadsvrouw. “Baybasin heeft ten onrechte levenslang gekregen. Ik ben daar honderd procent zeker van. Zestien jaar zit hij nu vast. Het duurde elf jaar alvorens hij zijn kinderen een keer kon zien. Hij is veroordeeld op ‘fakezaken’, gemanipuleerde tapverslagen in een kreupel arrest van het hof. De originele opnamen van de getapte telefoongesprekken heeft de verdediging niet mogen horen. Het is dat Baybasin een ijzersterke moraal heeft. Hij geeft niet op.”
Baybasin en Van der Plas kunnen rekenen op serieuze bijval van wetenschapsfilosoof Ton Derksen. In zijn boek ‘Verknipt Bewijs’ dat in mei op de markt komt noemt hij de zaak Baybasin zelfs ‘een van de grofste gerechtelijke dwalingen tot nu toe’. Derksen bestudeerde en beluisterde de rond zesduizend afgetapte telefoongesprekken in het gezamenlijke onderzoek van de Turkse en Nederlandse justitie en politie naar de Koerd en concludeert dat er flink mee is gerommeld. Vertalingen zouden op cruciale onderdelen onjuist zijn en er zou ook anderszins, met knip- en plakwerk, mee gemanipuleerd zijn, zegt Derksen die eerder een opzienbarend boek schreef dat tot herziening leidde in de moordzaak van verpleegster Lucia de Berk.
De rechters in het proces tegen Hüseyin Baybasin zijn voorgelogen, stelt Derksen en hierom zou ook zijn zaak voor herziening in aanmerking moeten komen. Zijn conclusie is van belang aangezien de veroordeling van Baybasin voor negentig procent was gebaseerd op juist de inhoud van juist de tapverslagen.
Bij de Hoge Raad ligt overigens al langer een herzieningsverzoek in zijn zaak. Advocaat-generaal Diederik Aben doet momenteel zelf onderzoek naar mogelijke onregelmatigheden rond de telefoontaps en zal hieraan in de zomer hoe dan ook zwaarwegende conclusies verbinden. Aben stelde eerder in een advies dat hij geen aanwijzingen heeft voor een ‘complot’.
Er was, schreef hij, geen reden voor toenmalig minister van Justitie Winnie Sorgdrager om te zwichten voor de druk die van het vermeende ‘dossier Demmink’ is uitgegaan. ‘Niet duidelijk is welk belang de minister had om Demmink in bescherming te nemen’, stelde Aben in zijn advies aan de Hoge Raad. ‘Demmink was niet onmisbaar. Voor hem een ander. De gevolgen voor de Nederlandse staat waren dan in elk geval te overzien’.
Adèle van der Plas verdedigt behalve Hüseyin Baybasin ook Osman B. en Mustafa Y., de twee mannen die, toen zij veertien en twaalf jaar waren, zouden zijn verkracht door Joris Demmink. In september 2008 en mei 2010 deden zij hiervan officieel aangifte bij het Landelijk Parket in Rotterdam. Mustafa Y. zou na zijn eerste aangifte in Turkije ernstig zijn mishandeld door een toenmalige, hoge politieman. Er zou met een scheermesje in zijn tong zijn gesneden. Osman B. zou onder druk zijn gezet om zijn verklaring in te trekken.
Lange tijd zag het Openbaar Ministerie (OM) geen aanleiding om op grond van hun aangiftDemmink strafrechtelijk te vervolgen. Hun verklaringen zouden onbetrouwbaar zijn en onvoldoende details bevatten. Begin dit jaar echter bepaalde het gerechtshof Den Bosch na beklag van Y. en O. dat er wel degelijk voldoende aanwijzingen zijn die een strafrechtelijk onderzoek rechtvaardigen. In het kader hiervan worden in Nederland, maar vooral in Turkije inmiddels getuigen gehoord.
Een eerste belangrijke vraag is of kan worden vastgesteld dat Demmink in de jaren negentig in Turkije was. Zelf ontkent hij dat stellig. De laatste keer dat hij Turkije bezocht was volgens zijn zeggen in 1986.
“Het gaat mij er niet eens om of Demmink schuldig is”, benadrukt Van der Plas telkens. “Dat is aan de rechter. Het gaat ons er om dat elke poging om duidelijkheid in deze zaak te verkrijgen vakkundig de nek is omgedraaid. Dat bleek al vanaf het moment dat Baybasin zeven jaar geleden aangifte tegen Demmink deed. Mijn cliënt was geen belanghebbende, werd gezegd. Men vond het verhaal te absurd. Dat is toch een probleem: ‘Wie gelooft dit hier’? Dit verhaal geloven is toegeven dat je in een bananenrepubliek woont en dat is natuurlijk heel moeilijk, psycohologisch al voor de gemiddelde inwoner van dit land.”
De advocate ziet in de zaak Baybasin paralellen met het uit 1998 daterende Rolodex-onderzoek naar ontucht met jonge jongens door hooggeplaatste Nederlanders. Dit onderzoek werd volgens enkele direct betrokken politie- en justitiefunctionarissen van ‘bovenaf’ gesaboteerd waardoor de zaak stukliep. Dat gebeurde net nadat was besloten dat drie toenmalige hoofdofficieren van justitie én Joris Demmink als verdachten zouden worden geobserveerd.
“Net als in het Rolodex-onderzoek zie ik in de zaak Baybasin dat systematisch is genegeerd onderzoek te doen”, reageert Adèle van der Plas. “In Rolodex zie je dat huidig staatssecretaris Fred Teeven in 2007 al sprak van misbruik door hooggeplaatste justitieambtenaren. Dat is één. Toenmalig hoofdofficier van justitie Vrakking zegt hetzelfde, evenals de oud-politiemannen De Koter en Broersma. Dat zijn er nog drie. Ik vind dat Opstelten en het parlement moeten zeggen: ’Dit moet onmiddellijk tot de bodem worden uitgezocht’. Dit kan niet in een rechtsstaat. We hebben recht op een intelligent antwoord van de minister. Dat blijft uit. Zo lijkt het alsof hij iets of iemand wil beschermen, iets wil afdekken.”
In de Tweede Kamer spannen volgens Van der Plas alleen de CDA’ers Peter Oskam en Pieter Omtzigt zich in om de waarheid boven tafel te krijgen. De fractieleiding van de christen-democraten en andere partijen zouden volgens haar meer moeten luisteren naar de twee parlementariërs waar het de affaire rond Demmink betreft.
“Zij zijn de enigen die de kwestie werkelijk serieus nemen”, ervaart de raadsvrouw. “De rest van de Kamer doet niets. Niets. niets, niets.” Cynisch: “Maar misschien zijn ze nog aan het verwerken wat de afgelopen periode is gebeurd in de getuigenverhoren in Utrecht over Demmink. Dat hetgeen daar gezegd is nog niet helemaal is neergedaald.”
Van der Plas vindt dat al bij de eerste geruchten over mogelijk misbruik door Demmink, einde vorige eeuw, onderzoek had moeten plaatsvinden. Dat dit achterwege bleef is de bron van alle kwaad, is haar overtuiging. De topambtenaar had macht en invloed, zoals ook de sinds kort, door Rolodex in opspraak geraakte, toenmalige hoofdofficieren Hans Holthuis, Henk Wooldrik en Jan Wolter Wabeke dat hadden.
“Ik heb me op die hoofdofficieren natuurlijk nooit zo geconcentreerd omdat ze geen rol leken te spelen in mijn zaak”, reageert Adèle van der Plas. “Maar het gaat in alle gevallen om chantabele posities. Ik heb wel de indruk dat ze elkaar via chantagepraktijken nog in de klauw hebben. De een hoeft maar even gebeld te worden om de ander te beschermen. Hans Holthuis bijvoorbeeld is nu ook opgedoken in de Baybasin zaak als één van de contacten met Turkije. En waar zitten er nog meer? We moeten hopen dat het maar een klein groepje is geweest.”
De getuigenverhoren over Demmink in de rechtbank in Utrecht vonden plaats op verzoek van stichting De Roestige Spijker, waarvan ondernemer Jan Poot van Chipshol financier is. Poot voert al jaren een haast heroïsch gevecht met de Nederlandse staat over dure grond bij Schiphol. De ondernemer beweert dat Demmink rechters heeft beïnvloed in de strijd tegen de luchthaven. Er wordt wel gesuggereerd dat Jan Poot ook de kruistocht van Van der Plas tegen de staat zou bekostigen.
De advocate: “Ik heb helemaal geen zakelijke relatie met de heer Poot. Ik heb nooit één cent van hem gehad, noch van een van zijn zoons. Op geen enkele manier. Ik werk totaal onafhankelijk. Ik heb natuurlijk gesprekken gehad met de familie Poot. Ik heb altijd gezegd: ‘Heren Poot, ik heb twee Turkse cliënten, die slachtoffers, en ik heb Baybasin als cliënt. Als advocate moet ik hun belangen verdedigen en daarnaast heb ik natuurlijk nog vanuit mijn Nederlands burgerschap het idee de rechtsstaat te willen verdedigen, maar ik ben niet uw advocaat. Als u, meneer Poot, een bepaald doel nastreeft dat parallel aan dat van mij dan hebben we het daarover’. En met Matthijs Kaaks van De Roestige Spijker werk ik perfect samen. Ik vind hem een intelligente, slimme advocaat en ook nog heel prettig in de omgang. Maar met de familie houd ik een klein beetje afstand omdat ik dat beter vind.”
BOX:
Adèle van der Plas (64) werd geboren in wat zij noemt een ‘redelijk stijf gereformeerd’ milieu. Zij was collega en levenspartner van advocaat Pieter Herman Bakker Schut. Nadat hij in oktober 2007 kwam te overlijden, zette zij de werkzaamheden van hun kantoor BSVDP alleen voort. Op de website van de Bakker Schut Stichting schrijft Adèle van de Plas soms analyses. Bij de verkiezing van beste strafrechtadvocaat van 2012 eindigde Van der Plas in de top tien. Zij werd vooral geprezen vanwege haar durf om voor een Amerikaanse senaatscommissie te getuigen tegen de toen hoogste ambtenaar van het ministerie van Veiligheid en Justitie, Joris Demmink. ‘Adèle blijkt een vechtjas in toga’, werd over haar gezegd.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten